“We moeten gewoon van die rotte appels af!” is een veelgehoorde kreet in koffiekamers, managementoverleggen en bestuurskamers. “Als zij, die niet functioneren, weg zijn, komt het wel weer op de rit. Dan gaan ze weer presteren.” Is dit waar?
Een nieuwe tijd, een nieuwe taal
We werken met teams en medewerkers van alle lagen van een organisatie. Van zorgverlener tot manager, HR-manager tot directeur/bestuurder. Wat opvalt is dat er een grote behoefte is aan een nieuw normaal, want de oude werkwijzen werken niet meer. En om anders te gaan dóen, moeten we eerst anders denken. En eigenlijk daarvoor nog: anders kijken. Een nieuw perspectief op organiseren, op samenwerken, samenleven wordt gevraagd. Een ander wereldbeeld dat een nieuwe metafoor en andere taal met zich meebrengt.
Van de machine- naar organisme metafoor
Zo bewegen we op dit moment langzaam maar zeker van de machine-metafoor naar de organische metafoor. De organisatie, die als een machine met mensen als functionerende tandwielen, een voorspelbaar en controleerbaar standaardresultaat produceren. We zijn echter zo gegroeid in onze ontwikkeling en bewustzijn, dat we ons niet langer comfortabel en gelukkig voelen als tandwiel. We worden ook steeds minder blij van controle, voorspelbaar zijn, oordeel en standaardresultaat. We worden juist gelukkig van avontuur, spelen, aandacht voor kleine wonderen, mooie momenten, voelen dat je van waarde bent voor een ander, zingeving, een echte verbinding, van steeds meer als heel mens op komen dagen, authentiek en origineel mogen zijn en dit in mogen zetten voor de organisatie. Op komen dagen als een levend wezen met veel passie, potentieel en behoefte aan purpose. Dit mag er zijn in een organisatie die zich gedraagt als een organisme. En zo bewegen we van machinetaal naar organische, meer natuurtaal. Het menselijk lichaam of de natuur als metafoor voor samenwerken, samenleven.
De rotte appel
Zo ziet de machinist een rotte appel als een niet functionerend tandwiel/medewerker. De appelboer zal de appel ook zo snel mogelijk willen verwijderen, want de rot kan overslaan op andere appels. Tegelijk heeft ziekte in een systeem primair een signaalfunctie. Het laat zien dat er iets in de appel én in het systeem uit balans is. Sommige boeren proberen die disbalans met bestrijdingsmiddelen te voorkomen. In Nederland spuiten we de werkelijke appels gemiddeld 30 keer per seizoen. In organisaties zien we hier ook preventieve vitaliteitsprogramma’s om de tandwielen zo fit mogelijk te houden.
De toffe peer
Er is niks mis met op tijd aandacht hebben voor verrot of onwenselijk gedrag met curatief (zorgen voor) beleid. Niks mis met vitaliteitsprogramma’s en preventief (voorkomen dat) beleid. Toch gaan we graag een stapje verder en kijken er amplitief (versterken van) naar. Mensen en organisaties hebben juíst disbalans nódig om sterker te worden. Door disbalans te omarmen als ontwikkelkans, wordt je als mens en organisatie zowel wijzer, als robuuster en wendbaarder. De rotte appel en verrot gedrag is in feite een spiegel voor de organisatie. Het laat zien wat er diep van binnen, in de cultuur, in de levensenergie van de organisatie, aandacht vraagt. Want die wordt nu geblokkeerd. Dit vraagt ons om de rotte appel niet alleen aandacht te geven, maar ook anders te bekijken. Het is iemand die door het organisatiesysteem ‘in dienst is genomen’ om iets dat in de schaduw leefde, zichtbaar te maken. Desnoods met onbewust verrot gedrag. Het is een messenger in disguise, die zorgt voor conflict, en in feite voor steeds meer verheldering over de disbalans in de onderstroom. Die rotte appel is dus eigenlijk een toffe peer! En het zou nog steeds kunnen dat deze appel niet meer kan aarden in de organisatie, maar door het bewust te verteren, kan het de compost zijn voor vruchtbaarder aarde. Waardoor de medewerkers, teams en organisatie nog beter kunnen groeien en bloeien.
Tijd dus, om prioriteit te geven aan het stilstaan bij de onderstroom. En samen rotte appels te vertalen naar toffe peren. Disbalans naar ontwikkelkans en conflict naar opkomende verheldering. We helpen je graag met onze taal en aanpak, die aansluit op het ontwikkelen van een bloeiende cultuur en florerende medewerkers en teams.
